Bedrijf kopen: procesdocumenten en afronding

Al vanaf de eerste kennismaking zijn de onderhandelingen gestart en duren in principe tot en met het tekenen van de definitieve overeenkomst. Aanvankelijk is er een sfeer van verkennende en informatie vergarende besprekingen. Daarna worden de verschillen tussen partijen geïdentificeerd en begint het proces deze verschillen te overbruggen. Door het doen van concessies werken partijen tenslotte naar een overeenstemming toe die bekrachtigd wordt in een definitieve koopovereenkomst.

Informatiememorandum

Het informatiememorandum is het basisdocument van waaruit gesprekken en onderhandelingen tussen partijen beginnen. Als aspirant koper heeft u een grote informatieachterstand op de ondernemer die zijn bedrijf wil verkopen. Het memorandum stelt u in staat die achterstand in te lopen. Het document wordt in de regel opgesteld door de overnameadviseur van de verkopende partij en omvat organisatorische, juridische en economische kerngegevens van het bedrijf. Denk onder andere aan een beschrijving van de kernactiviteiten, de sterke en zwakke kanten, inzicht in de concurrentiepositie, productbeschrijving en -ontwikkeling, beschrijving van de activa, personeelsinformatie (leeftijdsopbouw, verzuim en verloop) en financiële informatie in de vorm van balansen en resultatenrekeningen.

Geheimhoudingsverklaring

Tijdens gesprekken met de verkoper en via het informatiememorandum komt u als koper in bezit van gedetailleerde informatie over een bedrijf. Een groot deel daarvan is vertrouwelijk. De verkoper zal dan ook van u verlangen dat die informatie vertrouwelijk blijft. Daartoe dient de geheimhoudingsverklaring waarin wordt vastgelegd dat u niets van de verstrekte informatie aan een andere partij mag doorgeven. Deze verklaring beschermt de verkoper tegen misbruik van vertrouwelijke informatie over zijn bedrijf. In de verklaring kan vermeld staan dat geheimhouding van kracht blijft ook na beëindiging van de onderhandelingen. Ook als koper geniet u enige bescherming, bijvoorbeeld tegen een mogelijke prijsopdrijving, want de verkoper mag het feit dat er onderhandeld wordt niet naar buiten brengen.

Intentieovereenkomst

In het onderhandelingsproces komt er een moment dat koper en verkoper het eens zijn op hoofdlijnen en het gevoel hebben dat zij het ook eens gaan worden op de verdere details. Ter bekrachtiging van hun voornemen wordt er een intentieovereenkomst, ook wel ‘letter of intent’ opgesteld. De intentieovereenkomst geeft aan waarover overeenstemming is bereikt, wat de ontbindende voorwaarden zijn en hoe het proces verder verloopt. Het doel van de overeenkomst is om beide partijen enigszins aan elkaar te binden. Goede trouw speelt daarbij een belangrijke rol. In principe kan een partij zich voor de ondertekening van het overnamecontract nog terugtrekken. Maar op een zeker moment zijn de besprekingen zover gevorderd dat terugtrekking in strijd zou zijn met de goede trouw. De intentieovereenkomst is binnen Nederlands recht even bindend als elke andere overeenkomst. Dat betekent dat van enige vrijblijvendheid geen sprake is. De status van een intentieovereenkomst is te vergelijken met die van een voorlopige koopovereenkomst bij het kopen van een huis. De toevoeging ‘voorlopig’ is net zo misleidend als het woord ‘intentie’. Afhankelijk van de gehanteerde ontbindende voorwaarden en eventuele verrekeningen kan men er niet zo maar onder uit.

Due diligence

Om de al eerder aangehaalde informatieachterstand bij de koper te repareren, is er naast het informatiememorandum het boekenonderzoek: de zogenaamde due diligence. De verkoper heeft een informatieplicht. Daar staat tegenover dat u als koper een onderzoekplicht heeft. U moet, met andere woorden, actief voorkomen dat u op het verkeerde been wordt gezet. Daartoe krijgt u ruimschoots de gelegenheid door het uitvoeren van het boekenonderzoek.

(Ver)koopovereenkomst

De uiteindelijke (ver)koopovereenkomst is een weerspiegeling van de gemaakte afspraken: wat is bij de koop inbegrepen en wat niet? In deze overeenkomst komen onder andere de volgende zaken aan de orde:

• Definitieve hoogte van de koopprijs, betalingsstructuur en randvoorwaarden.
• Overnamedatum en overnamebalans: dit geeft aan per welke datum de baten en lasten voor rekening en risico van de koper komen. De overnamebalans geeft verder aan welke bezittingen en schulden er zijn per de overnamedatum.
• Garanties: de koper wil zoveel mogelijk garanties die hem behoeden voor onverwachte gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld milieuclaims. De verkoper wil juist zo weinig mogelijk garanties, zeker als er een due diligence is uitgevoerd.
• Kwesties rond aansprakelijkheid en vrijwaringen.
• Kwesties rond inbreuken op garanties en boetes.
• Ontbindende en opschortende voorwaarden.
• Overdracht van de werkzaamheden door verkoper en vergoeding.
• Bepalingen ten aanzien van geheimhouding, non-concurrentiebeding, relatie- en personeelsbeding.