Bedrijf (ver)kopen? De 100 meest gestelde vragen bij bedrijfsoverdracht. Deel 1 van 8

Een bedrijfsoverdracht is niet iets wat u elke week meemaakt (als het goed is). Het (ver)kopen van een bedrijf is ook niet bepaald de normaalste zaak van de wereld. Daar komt nog bij dat u zoiets niet zomaar even doet, het is namelijk best ingewikkeld. Het is dan ook helemaal niet raar als u niet precies weet hoe een bedrijfsoverdracht in zijn werk gaat. In deze reeks blogberichten behandelen we de 100 meest gestelde vragen bij een bedrijfsoverdracht. Een bedrijfsoverdracht is niet iets wat u elke week meemaakt (als het goed is). Het (ver)kopen van een bedrijf is ook niet bepaald de normaalste zaak van de wereld. Daar komt nog bij dat u zoiets niet zomaar even doet, het is namelijk best ingewikkeld. Het is dan ook helemaal niet raar als u niet precies weet hoe een bedrijfsoverdracht in zijn werk gaat. In deze reeks blogberichten behandelen we de 100 meest gestelde vragen bij een bedrijfsoverdracht.

Wie zijn er allemaal betrokken bij een bedrijfsoverdracht?

Het klinkt misschien heel erg voor de hand liggend, maar vergis u niet! U staat er nog van te kijken hoeveel invloed een bedrijfsoverdracht kan hebben. Een bedrijfsoverdracht is niet zo maar een verhaaltje waarin alleen een koper en een verkoper voorkomen. Ja, de koper en verkoper bepalen hoe de overdracht er uit komt te zien en ja, het gaat ook over hun geld en hun baan, maar is dit het? De koper en verkoper zijn echt niet de enige partijen die ermee te maken hebben. Denk eens aan familieleden die betrokken zijn bij de onderneming, de afnemers van de onderneming, de leveranciers, de crediteuren, de banken en eventueel de werknemers en overige aandeelhouders. Het is misschien niet het eerste wat in u opkomt als u denkt aan een bedrijfsoverdracht, maar het hoort er allemaal bij. Een bedrijfsoverdracht kan invloed hebben op al deze partijen.

Welke fouten komen vaak voor bij een bedrijfsoverdracht?

Bij een bedrijfsoverdracht gaat het om het bereiken van een einddoel, of het nou gaat om het kopen of verkopen van een bedrijf. Dit betreft een aantal eisen waaraan het uiteindelijke resultaat moet voldoen. Een belangrijke eis van u kan zijn dat u een bepaald overnamebedrag in uw hoofd hebt en dat het niet mag afwijken van die prijs op een voor u negatieve manier. Een eis kan ook zijn dat u na het verkopen van uw bedrijf nog wel actief wilt zijn binnen het bedrijf. Het maakt niet uit wat uw eisen zijn, het maakt uit of u ze kunt verwezenlijken. Probeer om koste wat kost aan de echt noodzakelijke eisen vast te houden. Natuurlijk moet u wel het kaf van het koren scheiden en redelijk blijven in uw eisen. Het kopen van een bedrijf is opwindend en intensief kan er wel eens voor zorgen dat een van beiden partijen een beetje doorslaat. Zo kan een langdradig en vermoeiend overdrachtsproces ook leiden tot het voortzetten van dit proces tegen beter weten in om er eindelijk maar vanaf te kunnen zijn.

Welke fases zijn er bij een bedrijfsoverdracht?

U wilt een bedrijf gaan (ver)kopen. Leuk en aardig allemaal, maar weet u wel hoe u te werk moet gaan? Het valt eigenlijk allemaal wel mee. De truc is om het stapje voor stapje aan te pakken. Het is gewoon een proces van verschillende fases:

1. Bewustwording en oriëntatie
2. Informatie verzamelen
3. De voorbereiding
4. De onderhandelingen
5. De afronding

Wat houdt bewustwording en oriëntatie precies in?

• Voor de koper:

<>Voordat u een bedrijf wilt gaan kopen, moet u uzelf de vraag stellen: ‘Ben ik een ondernemer?’ Uit deze vraag zal de vraag leiden wat iemand een ondernemer maakt en dit zult u dan met uzelf moeten vergelijken. Een aantal belangrijke kenmerken van een ondernemer is:

• Leiderschap
• Stabiliteit
• Competitiedrang
• Ondernemerschap
• Gedrevenheid
• Strategisch inzicht
• Inlevingsvermogen

Het ondernemerschap is niet niks. Het kan af en toe erg frustrerend zijn en vergt dan ook wel een bepaalde mentaliteit en doorzettingsvermogen. Houd er rekening mee dat deze ‘way of life’ vooral in het begin erg zwaar kan zijn. U bent het overnamebedrag nog terug aan het verdienen en u moet uw draai nog even zoeken in het bedrijf. Het is ook zaak om uit te zoeken wat u precies wilt hebben in uw toekomstige bedrijf. Het zoeken naar een bedrijf wordt wel eens vergeleken met het zoeken naar een huis. Er zijn ook wel enkele overeenkomsten in de vorm van criteria die worden gesteld en waaraan voldaan moet worden. Het grote verschil is echter dat huizen openbaar te koop staan en de bedrijvenmarkt juist heel erg ondoorzichtig is. Maak een lijstje van alle dingen waar u naar op zoek bent en vind een bedrijf dat aansluit op uw eisen. Als het gaat om een familiebedrijf of een bedrijf waarin u al enige tijd werkzaam bent, zal de bedrijfsovername makkelijker zijn voor u. U weet namelijk al precies wat voor bedrijf u gaat kopen.

• Voor de verkoper:

Net zoals er een moment was dat u bent begonnen bij het bedrijf, zal er een moment komen om te stoppen. Misschien denkt u er nog helemaal niet aan (of wilt u er nog helemaal niet aan denken), het zal er toch echt ooit van moeten komen. En daarom is het niet de vraag of het zal gebeuren, wanneer het zal gebeuren. Daarnaast is het ook belangrijk goed te weten hoe u dit eruit wilt laten zien. Bent u hier zelf al uit? U zult dit eerst helder moeten hebben, voordat u verder gaat in het proces en met de details aan de slag gaat.

Wat houden informatie verzamelen en de voorbereiding precies in?

Het eerste wat u doet, is even alles voor uzelf op een rijtje zetten. Wat heeft u nodig voor de bedrijfsovername? Wilt u een adviseur gaan inschakelen? Zo ja, welke? Zijn er recente overnames geweest in uw branche en hoe heeft het zich in die gevallen afgespeeld? Probeer antwoord te geven op dergelijke vragen. Maak gewoon een lijstje met alle zaken die u nodig denkt te hebben. Vergelijk uw situatie met die recente, vergelijkbare overnames en ga na wat er bij deze overnames nodig was, om wat voor bedragen het ging en in hoeverre u een kans hebt om ook tot een overeenkomst te komen. Als u over alle informatie beschikt, kunt u over overgaan tot de voorbereiding. In principe is dit vooral de informatie van de vorige fase toepassen, een planning opstellen en een strategie bedenken. Het komt er eigenlijk op neer dat u uzelf klaar moet maken voor wat er komen gaat.

Wat houden de onderhandelingen precies in?

Bepaal vooraf op welk aanbod u wel in zou gaan en wat voor u niet meer acceptabel is. Laat u niet compleet leiden door de eisen van de ander in de onderhandelingen, maar vooral door wat u zelf wilt. Natuurlijk wordt u hier niet aangeraden om stug uw eigen eisen er door te drammen! Het is belangrijk dat u weet wat u wilt, op welke gebieden u wel kunt toegeven en op welke niet en dat u zich dus niet alleen maar laat leiden door de andere partij, maar onthoud dat het een spel is geven en nemen. Als of de koper of de verkoper alleen maar zijn eigen belangen wil realiseren en niet bereid is om toe te geven, zal er nooit een deal gesloten worden. Het is mogelijk om het eerste contact via een adviseur of intermediair te laten verlopen. Dit wekt vertrouwen op bij andere partij. Als je benaderd wordt door zo’n professional komt de boodschap zeker over en u laat ook meteen zien dat u wel degelijk serieuze interesse hebt in het bedrijf.

Wat zijn de belangrijkste onderwerpen in de afrondende fase?

U bent ronduit klaar met onderhandelen en gaat samen met de andere partij het zaakje afronden. De koper heeft als het goed is het due diligence verslag doorgenomen en weet ondertussen alles over het bedrijf. Nu moeten beide partijen het contract gaan opstellen, de betalingsregeling bepalen, eventuele vergunningen over laten schrijven, etc. De verkoper dient de koper helemaal voor te bereiden op zijn nieuwe functie binnen het bedrijf, zodat de koper meteen aan de slag kan. Verder dienen het personeel, de leveranciers en de belangrijkste, dicht bij het bedrijf staande klanten te worden ingelicht over alle dingen die gaan veranderen.

Wat maakt bedrijfsoverdrachten actueel?

Er vinden steeds meer bedrijfsoverdrachten plaats. Een belangrijke actuele oorzaak van deze toename is de vergrijzing in Nederland. Veel ondernemers bereiken de pensioengerechtigde leeftijd en willen er zodoende een punt achter zetten. Hierdoor komen er steeds meer bedrijven te koop te staan, wat leidt tot een groter aantal bedrijfsoverdrachten.

Wie kan optreden als een vertrouwenspersoon en waar moet die aan voldoen?

Zoals al eerder gezegd, is er een moment voor starten en een moment voor stoppen voor een ondernemer. Maar wat als de ondernemer denkt over stoppen, maar niet echt weet hoe het bedrijf daarna verder moet en vooral met wie het bedrijf daarna verder moet. Dit opvolgingsvraagstuk kan wel eens erg lastig zijn. Er is dan niet altijd iemand in het bedrijf waarmee de ondernemer hierover kan praten. In dat geval is er een vertrouwenspersoon nodig. Deze persoon helpt de ondernemer met het bedenken van een oplossing voor het opvolgingsvraagstuk. Vaak is het de accountant die als vertrouwenspersoon optreedt, mede door zijn kennis van het bedrijfsleven, maar het kan ook een adviseur, kennis of familielid zijn. Let er bij het kiezen van uw vertrouwenspersoon op dat deze onafhankelijk kan oordelen over de overdracht en de gehele onderneming. Dit is de reden dat de vertrouwenspersoon vaak niemand is van binnen het bedrijf, in dat geval zou uw vertrouwenspersoon waarschijnlijk niet echt onafhankelijk kunnen oordelen en er kunnen bovendien eigen belangen meespelen. Verder is kennis van de financiële, juridische en fiscale kant van de zaak onontbeerlijk. Als de ondernemer niet over alle benodigde kennis over een overdracht beschikt, kan het ook handig zijn als zijn vertrouwenspersoon hem op deze vlakken aanvult, zodat zij samen toch het gehele opvolgingsproces nog kunnen overzien.

Welke persoonlijke redenen kan een dga hebben om opvolging voor zich uit te schuiven?

Als een ondernemer de bedrijfsoverdracht voor zich uit blijft schuiven, kan er wel eens een aantal emotionele barrières meespelen. Dit kan het denkproces van de ondernemer enorm beïnvloeden, wat leidt tot het eindeloos verzinnen van smoesjes om er maar niet aan te hoeven geloven. Dergelijke redenen kunnen zijn:

• De ondernemer heeft het erg moeilijk met het idee dat hij niet onsterfelijk is.
• De ondernemer realiseert zich dat er een dag komt, waarop hij al zijn macht en zeggenschap uit handen zal moeten geven.
• De ondernemer heeft een soort ouder-dilemma; het bedrijf is een soort kind geworden, waardoor het moeilijk loslaten is.
• De ondernemer heeft (bijna) niks anders te doen zonder het bedrijf en het idee van thuis op de bank zitten zonder enig doel spookt door zijn hoofd.
• De ondernemer verliest (een groot deel van) zijn sociale contacten, wanneer hij het bedrijf verlaat.
• De ondernemer heeft moeite met het idee van een ander levensdoel.