Bedrijf verkopen: juridische vormgeving van de overdracht

De ene bedrijfsoverdracht is de andere niet: ook juridisch kunnen er grote verschillen zijn. Bij de overdracht van een eenmanszaak, een maatschap of een VOF is er maar één mogelijkheid: de feitelijke overdracht van activa en passiva of gedeelten daarvan. Bij de overdracht van een BV is er de keuze tussen een activa-passivatransactie of een aandelentransactie.

Activa-passivatransactie

Bij de activa-passiva-transactie draagt de verkopende partij haar losse bezittingen (activa) en eventueel haar schulden (passiva) over aan de koper. Als de over te dragen onderneming wordt uitgeoefend in een BV, wordt niet de BV zélf verkocht, maar (een deel van) haar bezittingen en schulden. Na de verkoop blijft de overnamesom achter in de BV van de verkoper. We spreken dan van een kasgeld-BV waarvan de aandelen nog in handen zijn van de verkoper. De belangrijkste kenmerken van een activa-passivatransactie op een rij:

• Object van overdracht zijn de activa en eventueel de passiva.
• Alle activa moeten worden gespecificeerd.
• Medewerkers komen automatisch in dienst van de overnemende onderneming. Alle rechten en plichten jegens het personeel gaan over op de koper.
• De koper moet opnieuw contracten sluiten met afnemers, leveranciers, huurders, verzekeraars et cetera.
• Koper kan in principe over de aanschafwaarde van de activa en goodwill afschrijven. De afschrijvingstermijn van de persoonlijke goodwill bedraagt tien jaar.
• Als koper ben je niet aansprakelijk voor de schulden van de verkopende BV en evenmin voor claims, aansprakelijkheden, verborgen verplichtingen et cetera. Contractueel kunnen specifieke afspraken worden gemaakt.
• Na voltooiing van een activa-passivatransactie is er juridisch een geheel nieuwe onderneming.

Aandelentransactie

Bij een aandelentransactie gebeurt er verder niets met de activa en passiva. De BV was, is en blijft hiervan de eigenaar. Alleen de zeggenschap (het aandeelhouderschap) gaat over op de nieuwe eigenaar van de aandelen. Eigenaar van het bedrijf blijft dus de BV. Bij overdracht van aandelen ontstaat geen nieuwe onderneming zoals dat wel het geval is bij een activa-passivatransactie. De belangrijkste kenmerken van een aandelentransactie zijn:

• Object van de overdracht zijn de aandelen van de werkmaatschappij.
• De aandelen worden geleverd met een leveringsakte op naam bij de notaris.
• De overdracht betreft de gehele onderneming, inclusief bezittingen en schulden, rechten en plichten, contracten en overeenkomsten met leveranciers, afnemers en personeel, licenties en vergunningen, claims en belastingschulden, kortom het heden en verleden van een onderneming.
• Er vindt geen fiscale afrekening plaats tussen de boekwaarde en de werkelijke waarde. Wel wordt er rekening gehouden met latente belastingclaims. Fiscale afschrijving over de goodwill van het aandelenpakket is niet mogelijk.
• Uitgebreide onderhandelingen zijn nodig over claims, aansprakelijkheden, naheffingen, boetes, garanties, zekerheden en borgen.

Welke transactie?

De keuzemogelijkheid van de koper is relatief beperkt: de praktijk leert dat de meeste transacties plaatsvinden via een aandelenoverdracht. Dat heeft als voornaamste oorzaak dat verkopers daarop aandringen. Soms zien kopers ook op tegen de rompslomp en daarmee gepaard gaande kosten van een activa-passivatransactie. Hoe sterker de positie van de verkoper, hoe moeilijker het voor de koper zal zijn aan te sturen op een activa-passivatransactie. Aan de andere kant kan een zwakke positie van de verkoper de koper in staat stellen een activa-passivaoverdracht te realiseren. Soms is het zelfs de enige manier om een bedrijfsoverdracht tot stand te brengen.

Samengevat is de activa-passivatransactie voor jou als koper van een onderneming de aantrekkelijkste vorm van overdracht. Maar het is maar de vraag of het zover komt. Veel voordelen voor de koper zijn nadelen voor de verkoper. Zo betekent de hogere afschrijvingsmogelijkheid voor de koper een verplichting direct fiscaal af te rekenen voor de verkoper. Je moet er rekening mee houden dat verkopers zulke nadelen zullen trachten te compenseren met een hogere opbrengst, dus een hogere koopsom. Uiteindelijk zullen de omstandigheden, het geduld en de positie van de verkoper bepalend zijn voor de wijze waarop een onderneming wordt verkocht.  

Berrie Abelen Adcorporate.com