De aandeelhoudersovereenkomst – maatwerk om zaken goed te regelen
De aandeelhoudersovereenkomst is een overeenkomst tussen bestaande of met nieuwe aandeelhouders, bijvoorbeeld wanneer deze toetreden tot de besloten vennootschap (BV). Vaak met afspraken in aanvulling op de statuten, soms ook met afspraken die afwijken van wat in de statuten is geregeld. Een van de voordelen van de aandeelhoudersovereenkomst is dat deze niet openbaar is; statuten daarentegen dienen te worden gepubliceerd in het handelsregister, zodat derden kunnen zien welke regels en afspraken binnen de BV gelden. Onze partner Enno Schets van Schets Advocatuur vertelt je er hieronder meer over.
De aandeelhoudersovereenkomst – wanneer?
Het is zinvol om zaken goed te regelen in een aandeelhoudersovereenkomst, bijvoorbeeld :
- na (gedeeltelijke) bedrijfsoverdracht, wanneer de bestaande aandeelhouder en koper/nieuwe aandeelhouder gaan samenwerken en bijvoorbeeld nog een deel van de koopprijs vanuit deze nieuwe samenwerking dient te worden gerealiseerd;
- ter voorbereiding van een verkoop van de onderneming (aandelen) op termijn, wanneer er meerdere aandeelhouders zijn en een voorspoedige verkoop/exit gewenst is, wanneer zich een koper aandient;
- bij participatie middels het verwerven van een aandelenbelang, bijvoorbeeld door een participatiemaatschappij of (andere) investeerder;
- bij toetreding in zijn algemeenheid van nieuwe aandeelhouders tot de BV.
Vaak zijn de statuten nog ingericht op de oude/bestaande situatie (bijvoorbeeld van 1 aandeelhouder). Denk aan besluitvorming binnen de Algemene Vergadering (van aandeelhouders) bij meerderheid van stemmen (50 + 1). Door nieuwe aandeelhouders kan de meerderheid zijn verdwenen. Wil je de zeggenschap behouden, dan behoeft de regeling op dit punt aanpassing, vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst. Ook als je als minderheidsaandeelhouder zeggenschap wilt, dient de bestaande regeling kritisch te worden bekeken en, waarschijnlijk, te worden aangepast.
De aandeelhoudersovereenkomst – wat zoal te regelen?
Belangrijke zaken om in een aandeelhoudersovereenkomst te regelen, zijn bijvoorbeeld:
- besluitvorming binnen (meerhoofdig) bestuur, hoe en bij welke meerderheid;
- besluitvorming binnen de Algemene Vergadering (van aandeelhouders), hoe en bij welke meerderheid;
- benoeming/schorsing en ontslag bestuurders, hoe en bij welke meerderheid;
- exit: good leaver – verplichte aanbieding aandelen door aandeelhouder bijv. bij pensioenleeftijd;
- exit: bad leaver - verplichte aanbieding aandelen door aandeelhouders bijv. bij ernstige wanprestatie;
- een praktische waardebepalingsregeling van de aandelen;
- een non concurrentiebeding voor uitgetreden aandeelhouders;
- exit: drag along – het recht van een aandeelhouder om andere aandeelhouders mee te trekken bij verkoop;
- exit: tag along – het recht van een aandeelhouder om mee te kunnen verkopen bij verkoop;
- dividend beleid – afspraken over wanneer dividend uit te keren;
- informatieplicht – het recht van een individuele aandeelhouder op informatie;
- een zo praktisch mogelijke geschillenregeling.
Dit zijn enkele voorbeelden voor in een aandeelhoudersovereenkomst; de opsomming is niet limitatief.
De aandeelhoudersovereenkomst – statuten er op aanpassen
Op bijvoorbeeld het onderwerp exit is het aan te bevelen om de inhoud van de statuten zo veel mogelijk gelijk te trekken met de inhoud van de aandeelhoudersovereenkomst. Tegenstrijdigheden kunnen immers tot problemen leiden. Bovendien hebben statuten zgn. goederenrechtelijke werking: levering van aandelen in strijd daarmee is niet geldig (nietig). Handelen in strijd met de aandeelhoudersovereenkomst levert (alleen) wanprestatie op en kan de wanpresterende aandeelhouder schadeplichtig maken.
De aandeelhoudersovereenkomst – vennootschap mee laten ondertekenen!
Het verdient aanbeveling om de BV (de vennootschap zelf) de aandeelhoudersovereenkomst onderaan mee te laten ondertekenen, omdat er later situaties kunnen ontstaan waarbij je als aandeelhouder niet alleen een (overeengekomen) verplichting jegens de andere aandeelhouder(s) wilt kunnen afdwingen, maar ook jegens de vennootschap waarvan je aandeelhouder bent. Ik noem de uitspraak ECLI:NL:RBMNE:2013:5218 (via Google te vinden) waarin de BV (de vennootschap) de rechter vraagt in overeenstemming met de statuten drie onafhankelijke deskundigen te benoemen om de koopprijs vast te stellen. De faillissementscurator (namens 1 failliete aandeelhouder) verweert zich en wijst op de aanvullende prijsbepalingsafspraken van de aandeelhoudersovereenkomst. De rechter stelt vast dat de B.V. zelf geen partij is bij de aandeelhoudersovereenkomst en besluit het verzoek van de vennootschap tot benoeming van drie personen als onafhankelijke deskundigen toe te wijzen. Dit is misschien een droog, technisch verhaal, maar in de praktijk kan het veel verschil maken welke prijs voor de aandelen te moeten betalen of ontvangen, als dit aspect niet op de gewenste manier is geregeld.
