Opvolging binnen familiebedrijven: kroonprinsen of kruisridders
Opvolging binnen de familie is niet (meer) vanzelfsprekend. In de afgelopen decennia is dit besef gegroeid, onder zowel kinderen als ouders. Onder andere als gevolg van de economische ontwikkeling en verbeterde scholing. Dit is geen geheim, maar dat deze ontwikkeling een fenomeen wordt, is minder bekend. Familiebedrijven dienen zich dit te realiseren, om vervolgens tijdig in overleg te treden met, in hun ogen, de beoogde opvolgers: de kroonprinsen.
Vanzelfsprekendheid?
Het is niet vanzelfsprekend dat kinderen in de toekomst het bedrijf van de ouders willen overnemen. Opvolging binnen de familie wordt minder belangrijk. In Nederland geldt dat amper 3% van de kinderen uit ondernemersfamilies het bedrijf van de ouders direct na afronding van hun studie wil overnemen. De bereidheid om tot het familiebedrijf toe te treden is vijf jaar na afronding van de studie een stuk hoger. Dit wijst erop dat veel studenten na hun studie eerst andere ervaringen willen opdoen, met als optie om op een later tijdstip terug te keren naar het familiebedrijf. 10% van de kinderen uit ondernemersfamilies doet dat uiteindelijk ook. (bron: Ernst & Young: “Coming home or breaking free?”).
Overnameprijs
De overdracht van aandelen binnen het familiebedrijf geschiedt gewoonlijk tegen een prijs die gemiddeld rond 50% onder de prijs ligt die een externe koper zou moeten betalen. De opvolgers hebben zodoende een concurrentievoordeel, maar een nadeel (los van de discussie met de overige familieleden die zich tekort gedaan kunnen voelen) is dat de opvolgers onvoldoende geprikkeld worden om zich maximaal in te zetten. Daarnaast geldt voor de meeste familiebedrijven dat de overnameprijs de invulling voor het pensioen vormt. Bij een lagere prijs kan dit een tekort opleveren.
Alternatieven
Kinderen hebben wellicht niet de overtuiging dat overname van het familiebedrijf voor hen de beste optie is. Het is dan ook niet raadzaam de kinderen te willen dwingen. De kinderen zullen zelf op zoek gaan naar kansen en mogelijkheden die passen bij hun eigen interesses, opleiding en voorkeur. Kruisridders in de positieve zin van het woord: het nastreven van eigen doelstellingen en ideeën in plaats van in een voor hen gecreëerd keurslijf terecht komen.
Gevolgen
Doordat slechts 1 op de 10 kinderen voornemens is het familiebedrijf over te nemen, zullen familiebedrijven zich dus tijdig moeten beraden over de geplande overdracht van de onderneming. Wanneer bekend is dat de beoogde opvolger andere plannen heeft, kunnen de ouders zich mentaal voorbereiden op verkoop van het bedrijf aan een externe partij. Met ongeveer 260.000 familiebedrijven in Nederland zullen de komende jaren meer en meer bedrijven “op de markt” komen. Dit gegeven biedt ook kansen, zowel voor de verkopers als de kopers.