Afronding
Afronding
Jij en de koper hebben inmiddels in hoofdlijnen overeenstemming bereikt over de transactievoorwaarden. Hoewel de overname zich dus al in een vergevorderd stadium bevindt, worden er in deze fase pas echt knopen doorgehakt. De afrondingsfase is dan ook een zeer spannende fase. De letter of intent, het boekenonderzoek, de koopakte en de overdracht vormen de laatste officiële stappen. Daarna is de overname een feit.
Stap 1: Letter of intent
Alle afspraken die je tijdens de intentieonderhandelingen met de verkoper maakt, worden vastgelegd in een zogenaamde letter of intent (ook wel intentieverklaring genoemd). Deze verklaring bindt de beide partijen enigszins aan elkaar. Daarbij neemt goede trouw echter nog steeds een belangrijke plaats in. Toch kun je je als koper na het ondertekenen van de letter of intent bijna niet meer terugtrekken. Tenzij er bij het komende boekenonderzoek onaangename verrassingen naar voren komen. Als dit onderzoek geen bijzonderheden vertoont en een van de partijen wil zich toch nog terugtrekken, dan kan de andere partij de gemaakte kosten en zelfs de gederfde winst in rekening brengen.
Hoewel de letter of intent niet aan een bepaalde vorm gebonden is, komen de volgende punten vrijwel altijd aan de orde:
- de periode waarin de verklaring geldig is;
- de verlening van de geheimhoudingsovereenkomst;
- exclusiviteitsbeding: beide partijen mogen niet met andere partijen onderhandelen;
- een onderhandelingsschema;
- de waarderingsmethode;
- een non-sollicitatiebeding;
- voorbehoud vrijblijvendheid;
- een geschillenregeling;
- ontbindende clausules.
Het is overigens verstandig om in de letter of intent ook alvast afspraken op te nemen over het verloop van het boekenonderzoek dat je bij de volgende stap gaat uitvoeren. Zo kun je bijvoorbeeld vastleggen dat de verkoper jou inzage geeft in alle benodigde informatie en je in de gelegenheid stelt om alle gegevens grondig te controleren.
De letter of intent vormt de basis voor het definitieve koopcontract. Het is dan ook van groot belang dat je voor het opstellen hiervan een jurist inschakelt.
Stap 2: Boekenonderzoek
Tijdens het boekenonderzoek (ook wel duediligenceonderzoek genoemd) controleer je de juistheid van de informatie die je over het bedrijf hebt gekregen. Tijdens dit onderzoek kun je de gehele onderneming doorlichten. Van jaarrekeningen en andere financiële gegevens tot en met de fiscale en juridische aspecten. Zo voorkom je dat je een kat in de zak koopt of na de overname nog op verborgen gebreken stuit.
Nut van een boekenonderzoek
Naast het feit dat een boekenonderzoek eventuele verborgen gebreken aan het licht brengt, is het bovendien een uitermate geschikt verantwoordingsdocument voor financiers. Zij vragen namelijk om volledige en gefundeerde informatie over hun investering. Maar ook in de toekomst kan het boekenonderzoek je nog goed van pas komen. Als je in een later stadium nog eens een schadeclaim wilt indienen tegen de verkoper moet je namelijk kunnen aantonen dat je een dergelijk onderzoek heeft laten uitvoeren. Het is dan ook van belang dat je een rapport laat opmaken van het boekenonderzoek. Bovendien kan de rechter bij geschillen de door de verkoper verstrekte informatie gemakkelijker toetsen als er een rapport voorhanden is.
Specialisten
Het uitvoeren van het boekenonderzoek is een tijdrovende klus die om specifieke expertise vraagt. Je kunt dit onderzoek dan ook het beste aan specialisten overlaten. Neem hiervoor in ieder geval een accountant, jurist, taxateur en fiscalist in de arm. Samen kunnen zij alle dimensies van de onderneming doorlichten, zodat je een juist en volledig beeld krijgt van je mogelijke aankoop.
Problemen
Het boekenonderzoek kan resulteren in onaangename bevindingen. Er lopen tal van schadeclaims tegen het bedrijf, de winstcijfers kloppen niet of de productie voldoet niet aan de eisen. Je hebt dan twee mogelijkheden: definitief afzien van de overname of terugkeren naar de onderhandelingsfase. Bij deze laatste optie ga je opnieuw onderhandelen over de overnameprijs en de overige transactievoorwaarden. Vanzelfsprekend laat je de nieuwe afspraken weer door een jurist vastleggen in een letter of intent.
Stap 3: Koopakte
De kopende partij is verantwoordelijk voor het opstellen van de koopakte. De ondertekende letter of intent vormt het uitgangspunt hiervoor. In de koopakte wordt de koopprijs vastgelegd, evenals een specificatie van de bij de overname betrokken roerende en onroerende goederen en de wederzijdse garanties die de betrokken partijen afgeven. Voor het opstellen van de koopakte kun je het beste een jurist inschakelen.
Stap 4: Overdracht
De laatste stap van fase 4 is de daadwerkelijke overdracht van de onderneming. Deze omvat de ondertekening van de koopakte, het passeren van de akte en de (gedeeltelijke) betaling van de koopsom. Afhankelijk van de wijze van overdracht van de onderneming bepaal je of de bekrachtiging van de overdracht bij de notaris of bij een jurist plaatsvindt. Er zijn twee opties: een aandelentransactie (voor bv en nv) en een activa-passivatransactie (voor eenmanszaak, vof, cv en bv). Hieronder worden beide mogelijkheden kort besproken.
Aandelentransactie
Als het om een besloten of naamloze vennootschap gaat, dan draait het bij de overname om aandelen. Jij bent de nieuwe aandeelhouder en dus eigenaar van de gehele onderneming. Daarbij neem je ook alle activa en passiva over, evenals alle rechten en plichten die daaraan zijn gekoppeld. De eigendomsoverdracht van aandelen, evenals die van onroerend goed, kun je alleen bij de notaris vastleggen. Jij als kopende partij bepaalt welke notaris je hiervoor inschakelt.
Activa-passivatransactie
Bij een activa-passivatransactie neem je niet de gehele onderneming over, maar slechts bepaalde onderdelen. Je koopt alleen de activa, terwijl de verkoper de aandelen van de onderneming behoudt. Dat betekent dat je de schulden van de vennootschap niet overneemt. Een activatransactie hoeft niet per se bij een notaris te worden bekrachtigd. Je kunt hiervoor ook een jurist inschakelen.
Bank benaderen
Afhankelijk van de situatie bepaal je of je een notaris of jurist inschakelt voor de bekrachtiging van de overdracht. Daarnaast benader je natuurlijk ook je bank voor de financiering.
Discussies bij overdracht
Het grote aantal aanwezige partijen bij de afronding van de overdracht leidt soms tot lange discussies. Blijf alert en kap onnodige discussies vroegtijdig af. Het is immers niet de bedoeling dat de onderhandelingen opnieuw beginnen. De focus ligt nu op het completeren van de deal, en niet op juridische haarkloverij.
Ga door naar fase 5: Implementatie