Bedrijfsopvolging binnen het familiebedrijf
- bijeenkomsten bezoeken om te kijken wat allemaal geregeld moet worden
- praten met andere familiebedrijven hoe zij de opvolging geregeld hebben
- een familieoverleg opzetten als platform voor afstemming en overleg
- spelregels opstellen voor het opvolgingsproces en deze vastleggen in een familiestatuut of familieprotocol
Vervolgens kan de ondernemer op zoek naar adviseurs om het opvolgingsproces te plannen en ideeën toetsen. Wanneer wil hij de leiding overdragen? En wanneer het eigendom? Aandachtspunten:
- uitzetten tijdpad
- selecteren opvolger(s)
- de onderneming overdraagbaar of verkoopklaar maken
- adviseurs inschakelen
- overleg met betrokken familieleden
In de overdrachts- of overnamefase komen de waardebepaling en financieringsmogelijkheden voor de opvolger aan de orde. Ook moet de ondernemer zich gaan afvragen wat hij na de overdracht met zijn vrije tijdgaat doen. Actiepunten:
- vaststellen overnameprijs
- financiering regelen
- fiscale planning
- informeren belanghebbenden
Specifieke aandachtpunten in de afrondingsfase zijn:
- afwikkeling overdracht
- afbetaling overnamesom
- opbrengst uit overdracht beleggen en beheren
- erfgoedstrategie
Waarom is familieopvolging anders?
- één of meerdere kinderen of familieleden werken binnen het bedrijf.
- één van hen maakt carrière binnen het familiebedrijf dat resulteert in een bedrijfsopvolging en/of de familie wijst een mogelijke bedrijfsopvolger aan.
- Na overdracht op de nieuwe generatie wordt gesteld dat de cyclus rond is.
In de praktijk blijkt dat er tijdens dit proces de nodige valkuilen zijn. Typische kenmerken van bedrijfsopvolging in het familiebedrijf:
- Tijdens het traject van bedrijfsopvolging is de familie de spin in het web.
- De familie is enerzijds bindend element en anderzijds kan de familie op grond van bestaande banden en relaties storend werken.
- Het belang van de familie is niet altijd het belang van het bedrijf.
Communicatie en overleg
Het succes van een goede bedrijfsopvolging binnen de familie ligt vooral in goed en voldoende overleg en duidelijke en heldere communicatie naar de belanghebbenden. Wanneer dit onvoldoende aandacht krijgt, duiken al gauw de volgende 'pijnpunten' op:
- Familieleden zien zich te kort gedaan bij de bedrijfsoverdracht.
- Aangetrouwden bemoeien zich ongevraagd met de bedrijfsoverdracht en praten alleen maar over geld.
- Er ontstaat jaloezie en frustratie bij familieleden.
- De erfenis vanuit de familie.
- Het ontbreken van een 'familie-statuut'
Dit zijn slechts enkele van de vele voorbeelden die in de praktijk voorkomen.
Tips voor overdragers
- Begin tijdig, afhankelijk van de situatie tussen de 4 en 7 jaar voordat de oude generatie leiding en eigendom wil overdragen
- Betrek familieleden bij het overdrachtsproces, vraag hun mening, houd ze op de hoogte en voer overleg voordat beslissingen genomen worden.
- Schakel deskundigen in
- Zorg voor een perspectief na de overdracht. Wat gaat de overdrager doen met de vrije tijd ?
- Maak duidelijke afspraken over tijdstip van overdracht, taakverdeling en samenwerking met de opvolger(s), beoordeling van de opvolgers en overleg gedurende het opvolgingsproces
Tips voor opvolgers
- Ga eerst een aantal jaren in andere bedrijven werken alvorens in het familiebedrijf te stappen.
- Overleg ook met broers en zusters die niet in de zaak werken.
- Zet een voorbereidingstraject uit. Wat moet ik leren/ aan ervaring opdoen om straks met vertrouwen en kennis van zaken de leiding te kunnen overnemen?
- Maak afspraken met de overdrager over taakverdeling, beoordeling, voortgang en tijdstip van overname.
- Maak tijd en budget vrij voor het regelen van de bedrijfsovername. De investering is te belangrijk om er 'even bij te doen'.
- Oriënteer tijdig bij banken, adviseurs, notaris etc. wat de mogelijkheden zijn en wat er geregeld moet worden.
